شایعترین بیماری دهان و دندان در دامهای کوچک چیست؟
- شایعترین بیماری دهان و دندان در دامهای کوچک چیست؟
- چرا دهان حیوان خانگی من بوی بسیار بدی می دهد؟
- چرا دندان حیوان خانگی من لق شده یا خودبخود افتاده است؟
- چرا بوی بد دهان حیوان خانگی حتی پس از جرمگیری احساس می شود؟
- چرا در دهان حیوان من ترشحات خون آلود مشاهده می شود؟
پاسخ همه سوالات فوق در تشخیص به موقع و درست عارضه ای به نام بیماری پریودنتال نهفته است. بيماري پريودنتال رايج ترين بيماري تشخيص داده شده در سگها و گربه هاست. گفته می شود بیش از ۹۰ درصد سگها و گربه های بالای سه سال به این عارضه دندانی دچار هستند. عامل اولیه در ایجاد این عارضه جرم های دندانی و در واقع پلاک های باکتریایی می باشند که جمعیت بالایی از میکروارگانیسم هارا در خود جای داده است. تصور کنید ۴۰ یا ۵۰ ساله باشید و تاکنون مسواک نزده باشید! احساس نامطبوع ناشی از وجود جرم دندان همواره با شما خواهد بود.
عفونت ناشي از تجمع پلاكهاي دنداني در ناحيه پريودنتال و ابتلاي دام به بيماري هاي پريودنتال بدون شك رايجترين بيماري تشخيص داده شده در سگها و گربه ها در كلينيكها مي باشد. مطابق آمار موجود بيش از ۸۰ درصد سگها و گربه هاي بالاي ۳ سال به اين بيماري مبتلا مي باشند. از طرفي شواهد بسيار قوي مبني بر اينكه عفونتهاي دهاني موجب بروز عفونت در اندامهاي دورتر مي گردد وجود دارد. در واقع همبستگي بين ابتلا به بيماري هاي پريودنتال و تغييرات هيستوپاتولوژيكي در كليه، ميوكارد و كبد ثابت شده است. از طرفي پريودنتايتيس موجب درد و ناراحتي در دام مبتلا مي شود. در مجموع گزارش شده ۸۵% دامهاي رجوع داده شده به كلينيكها نيازمند خدمات دندانپزشكي مي باشند كه مي بايست در ليست خدماتي كلينيكها قرار بگيرد.
بنابراين شناخت، درمان و پيشگيري از بيماري هاي پريودنتيك در دامپزشكي باليني و وضعيت سلامت عمومي دام بسيار ضروري به نظر مي رسد. در ادامه در مورد شناسايي مراحل مختلف بيماري پريودنتال، روشهاي درماني رايج و اخير در دنيا و نحوه آموزش مراقبت دهاني به صاحب دام در كلينيكهاي دامهاي كوچك بحث خواهد شد.
اتيولوژي بيماري تحت تاثير فاكتورهاي بسياري است اما به شدت به ايمني بيمار وابسته است. به اين معني كه با توجه به ميزان حساسيت وضعيت سيستم ايمني، نحوه پاسخ ميزبان به بيماري متفاوت است. به هر حال تشكيل پلاكهاي دنداني كه در واقع بيشتر باكتريها هستند تا بقاياي مواد غذايي، به صورت اوليه و قابل برگشت موجب التهاب لثه و عميق شدن شيار لثه مي گردد. با پيشرفته شدن بيماري پلاكهاي دنداني در زير بافت لثه تجمع يافته و ساختارهاي عمقي دندان شامل بافتهاي پريودنتال، استخوان آلوول و سيمان دنداني در معرض خطر رشد باكتريها و شكل گيري عفونت قرار مي گيرند. بدين ترتيب از دست رفتن اتصالات دنداني و در نهايت سست شدن دندان حادث مي گردد. تفاوت نتيجه درماني به شدت وابسته به مرحله اي است كه بيماري شناسايي مي گردد. به طوري كه در مراحل اوليه كه به آن ژينژيويت اتلاق مي گردد، بيماري كاملا قابل برگشت بوده اما در مراحل بعدي كه تحت عنوان پريودنتايتيس مي باشد، موجب از دست رفتن دندان، شكل گيري فيستولهاي دهاني-بيني، شكستگي پاتولوژيك فك و حتي مرگ ناشي از سپتيسمي مي گردد. بنابراين اولين مرحله پس از تاييد وجود بيماري پريودنتال در بيمار، تشخيص مرحله بيماري به كمك معاينه باليني و راديوگرافي مي باشد.
پس از تعيين مرحله بيماري پريودنتال طرح درماني مناسب بيمار با در نظر گرفتن صاحب دام به عنوان عضوي از تيم درماني تهيه مي شود. هدف در درمان رفع علت التهاب به وسيله برداشت پلاكهاي دنداني و بازسازي بافتهاي سست شده و حفظ لثه سالم است. در اين راستا در مراحل ابتدايي جرم گيري، برش و برداشت لثه در موارد هيپرتروفيك انجام مي گيرد. در مراحل پيشرفته، كه متاسفانه معمولا در اين زمان بيمار به كلينيك ارجاع داده شده است، كشيدن دندان لق شده، كمك به بازسازي قسمت لايز شده فك و تهيه فلاپهاي مناسب لثه به روش جراحي انجام مي شود. تهيه فلاپهاي لغزشي از بافتهاي اطرافي در ايجاد پوشش در نقيصه ايجاد شده در محل دندان مي تواند چالش انگيز باشد. پس از ارايه پروتكل درماني حرفه اي، مراقبتهاي صحيح خانگي در بهبود بهداشت دهان و دندان به عنوان قسمت تكميلي درمان به صاحب بيمار آموزش داده مي شود. همچنان مسواك زدن روزانه به عنوان موثرترين روش حفظ سلامت باليني لثه تلقي مي گردد. در مجموع بيماري هاي پريودنتال با توجع به شيوع بسيار بالايي كه در ميان دامهاي كوچك دارند، متاسفانه اغلب به دليل كم توجهي زماني به كلينيك ارجاع داده مي شوند كه بيماري در مرحله بسيار پيشرفته اي قرار مي گيرد. لزوم آگاهي و شناخت آن موجب حفظ دندان و بهبود كيفيت زندگي بيمار مي شود.